Jak wybrać opony ciężarowe? - porady i niebezpieczeństwa związane z niewłaściwym dopasowaniem opon do pojazdu

Na co zwracać uwagę kupując opony?

• Zakupione opony powinny być zgodne z przepisami i oryginalnym wyposażeniem pojazdu określonym przez jego producenta oraz daną instytucję urzędową (odpowiedni rozmiar, indeksy nośności, indeksy prędkości, budowa opony itp.). Poruszanie się na oponach nieodpowiednio przystosowanych do wymagań producenta i/lub instytucji rządowej może skutkować mandatem, konfiskatą dowodu rejestracyjnego i co najważniejsze zmniejszeniem bezpieczeństwa kierowcy i przewożonych towarów. Wiele krajów posiada swoje własne, unikalne restrykcje, które zabraniają poruszania się na oponach konkretnego typu i rodzaju. Na przykład w kilku krajach zabronione jest poruszanie się na oponach z pogłębianym bieżnikiem.
• Przy wyborze opon należy kierować się warunkami, w jakich będą one używane. Opony należy dobrać do panujących warunków na drodze, pogody oraz sposobie użytkowania. Prawidłowo zakupione i użytkowane opony gwarantują, że osiągną one swój maksymalny możliwy przebieg, zapewnią prawidłową przyczepność na drodze, ograniczą zużycie paliwa oraz zwiększą bezpieczeństwo kierowcy i przewożonych towarów.
• Przed stosowaniem ogumienia innego niż oryginalne wyposażenie pojazdu, należy upewnić się, że wybrane opony są odpowiednie dla danego typu pojazdu oraz miejsca ich użytkowania (osi pojazdu). W niektórych krajach pojazdy wyposażone w opony inne niż oryginalne mogą zostać dopuszczone do ruchu drogowego tylko za zgodą odpowiedniej instytucji. Nie posiadanie odpowiedniego dokumentu grozi mandatem i utratą dowodu rejestracyjnego pojazdu.
• Przed zakupem opon używanych, należy dokładnie zweryfikować jakość ogumienia. Opony mogą posiadać uszkodzenia wewnętrzne, które są trudne do weryfikacji przez niewyspecjalizowanego wulkanizatora.
• Jeśli opony montowane są na jednej osi, to zalecane jest stosowanie opon o jednakowym lub zbliżonym stopniu zużycia bieżnika. W wybranych krajach prawo zabrania użytkownia opon na tej samej osi, które przekraczają maksymalną, ustanowioną różnice w głębokościach bieżnika. Stosowanie opon o niejednakowym zużyciu może utrudnić prowadzenie pojazdu, zmniejszyć przyczepność do nawierzchni i zagrozić bezpieczeństwu kierowcy i przewożonych towarów.
• Z uwagi na przepisy oraz uwarunkowania techniczne na jednej osi należy montować tylko opony o jednakowej rzeźbie bieżnika.

Parametry opony – jak wybierać?

Podczas zakupu opon do pojazdu ciężarowego można wyróżnić 3 podstawowe etapy selekcji ogumienia:

Określenie rozmiaru opony

• Ponieważ opona o danym rozmiarze może pasować do różnego typu obręczy (o różnej szerokości), należy zawsze stosować się do normy ETRTO „Standards Manual” (Europejska Organizacja Techniczna ds. Opon i Obręczy) i zaleceń producenta.
• Montaż opon na niestandardowych obręczach może doprowadzić między innymi do: zniszczenia koła i opony, utworzenia nieregularnego obszaru kontaktu opony z podłożem, obniżenia bezpieczeństwa kierowcy i jego pasażerów, ograniczenia trwałości opony i jej maksymalnego możliwego przebiegu oraz spadku precyzji kierowania pojazdem.
• Maksymalny dopuszczalny nacisk pojazdu na oś jest określany przez producenta oraz uregulowany wybranymi przepisami. Wyposażenie osi w opony o większej nośności nie upoważnia do przekroczenia maksymalnego obciążenia, określonego przez przepisy i producenta pojazdu.

Określenie sposobu użytkowania opon

Opony znajdujące się na rynku obejmują wiele segmentów ogumienia, z których każdy spełnia inne oczekiwania i wymogi ich użytkowników. Wybierając opony na różne osie, należy zawsze brać pod uwagę zarówno korzyści wynikające ze stosowania danego typu opon, jak również warunki ich użytkowania.

Wybór wzoru bieżnika

Wybierając wzór bieżnika opony należy przestrzegać zasady kodów określających właściwą pozycję opony na pojeździe:

• opony oznaczone literą F (ang. front) powinny zostać umieszone na osi prowadzącej,
• opony oznaczone literą D (ang. drive) powinny zostać umieszczone na osi napędowej,
• opony oznaczone literą Z są uniwersalne i mogę zostać umieszczone na dowolnej pozycji,
• opony oznaczone literą T (ang. trailer) są opracowane pod kątem montażu na osiach wleczonych, pracujących pod obciążeniem.

Wybór opony na oś prowadzącą samochodu ciężarowego

Wybierając oponę na oś prowadzącą należy sprawdzić, czy wybrana opona posiada wzór bieżnika oznaczony kodem „F” lub w ostateczności „Z” (opona uniwersalna). Bieżniki opon oznaczone kodem „F” posiadają specjalną budowę i są opracowane, aby sprostać specyficznym wymaganiom osi prowadzących, które często są poddawane zmiennym naciskom na przykład na skutek prowadzenia i hamowania pojazdu.

Wybór opony na oś wleczącą naczep i przyczep

Na osiach pracujących pod obciążeniem należy stosować opony z wzorem bieżnika oznaczonym literą „T” lub w ostateczności „Z” (opona uniwersalna). Zgodnie z normą ETRTO bieżniki opon o tym oznaczeniu (często dodatkowo oznaczone symbolem FRT**) zostały opracowane do stosowania tylko na osiach naczep i przyczep pracujących pod obciążeniem.

Niebezpieczeństwa związane z niewłaściwym zakupem opon ciężarowych

• Podczas jazdy opona o nośności mniejszej niż ładowność pojazdu lub nadmiernie obciążona posiada tendencję do pracy na zawyżonych temperaturach (przegrzewa się). Nadmierna temperatura może doprowadzić do uszkodzenia opony i nagłej utraty ciśnienia. Dodatkowo obszar kontaktu opony z podłożem może nie posiadać odpowiedniego kształtu, co negatywnie będzie wpływać na zachowanie pojazdu, przyczepność opon, drogę hamowania i szybkość zużycia opony. Wysoki stopień zużycia opony może uniemożliwić jej bieżnikowanie. Długość eksploatacji opony może się obniżyć.
• Podczas jazdy opona o symbolu prędkości mniejszym niż maksymalna prędkość pojazdu będzie się przegrzewać. Zawyżona temperatura może doprowadzić do uszkodzenia opony i nagłej utraty ciśnienia w kole. Wysoki stopień zużycia opony może uniemożliwić jej bieżnikowanie. Żywotność opony może ulec obniżeniu.
• Opona niewłaściwie dobrana pod kątem warunków użytkowania może się przegrzewać lub ulec zniszczeniu. Opony uniwersalne, używane na autostradach i długich dystansach mają tendencje do przegrzewania się. Opony z wzorem bieżnika opracowanym do jazdy po drogach na długich dystansach, ale użytkowane na nawierzchniach nieutwardzonych zostaną bardzo szybko zniszczone. Wysoki stopień zużycia opony może uniemożliwić jej bieżnikowanie. Długość eksploatacji opony może się obniżyć.
• Opona nieprzeznaczona na oś prowadzącą lub niedostosowana do warunków użytkowania może, w zależności od stanu drogi i prędkości jazdy, wpływać na zmniejszenie precyzji kierowania pojazdem.
• Opona, której nie można poprawnie wyważyć nie powinna być użytkowana na osi prowadzącej. Jednolite zachowanie opon jest szczególnie ważne przy osi prowadzącej, która ma bezpośrednie połączenie z kierownicą. Należy wystrzegać się firm, które wyważają opony na celowo zawyżonych dopuszczalnych minimalnych błędach wyważenia. Błąd wyważenia jest parametrem ustawianym przed wyważeniem i określa dopuszczalne możliwe niewyważenie. Im niższy parametr minimalnego błędu, tym lepiej wyważona jest opona.
• Opony zamontowane na niewłaściwym położeniu w stosunku do swojego nominalnego przeznaczenia mogą cechować się gorszymi osiągami podczas hamowania i prowadzenia pojazdu. Podczas nagłego hamowania na oś prowadzącą działa znaczna siła nacisku pojazdu. Oś taka posiada zatem znaczny wpływ na drogę hamowania. Bieżniki opon przeznaczonych na montaż na przedniej osi są odpowiednio dostosowane i opracowywane pod kątem efektywności hamowania i łatwości prowadzenia pojazdu.
• Opony w znacznym stopniu wpływają na zużycie paliwa. Dobór właściwej opony, z odpowiednio dopasowanym wzorem bieżnika odgrywa kluczową rolę w optymalizacji stopnia zużycia paliwa przez pojazd. Montaż opon o niskich oporach toczenia może znacznie ograniczyć zużycie paliwa.
• Opona nieprzeznaczona do montażu na osi prowadzącej może w niepełnym zakresie dostarczać informacje do kierowcy o zachowaniu pojazdu na danej nawierzchni. Odpowiednio dobrane opony na oś prowadzącą na bieżąco informują kierowcę o zmiennych warunkach na drodze (na przykład o zmniejszonej przyczepności).

Dodatkowe informacje

• Prawidłowe ciśnienie w oponach – kontrola i zasady bezpiecznego pompowania
• Tabela ciśnień dla pojazdów ciężarowych, ciągników siodłowych, naczep, przyczep, autokarów i autobusów

* Karkasy opon oznaczonych literą T są opracowane pod kątem montażu na osiach wleczonych, pracujących pod obciążeniem. Opony nie są opracowywane ani przystosowane do montażu na osiach prowadzących pojazdów silnikowych.

** FRT (Free Rolling Tyre) według normy ETRTO są to: „Opony do pojazdów użytkowych, do zastosowania na osiach innych niż napędowe, z wyłączeniem przednich osi prowadzących pojazdów”. Definicja tego oznaczenia jest również zawarta w punkcie 3.1.15 Regulaminu nr 54 EKG ONZ, gdzie zgodnie z tymi przepisami opony tego rodzaju przeznaczone są do stosowania na kołach osi przyczepy/naczepy oraz na kołach osi pojazdów silnikowych innych niż przednia oś prowadząca i osie pędne.